Değerler Eğitimi

Kırgızların Sosyal Yaşantıları ve Dil Özellikleri

Kırgızların Sosyal Yaşantıları ve Dil Özellikleri

Kırgızların Sosyal Yaşantıları ve Dil Özellikleri;

  • Kırgızistan göçebeliği hala sürdüren Türk boylarından birisidir. (Eskisi kadar yoğun olmasa da)
  • Kımız hazırlama mevsimlerinde (Mayıs ve Temmuz ayı) göç daha yoğundur.
  • Su Samur, Son Göl göçebeliğin yoğun olduğu yaylalardır.
  • At hala kültürlerinin önemli bir parçasını oluşturur.
  • Eğlencelerinde atlı oyunlar önemli yer tutar.
  • Şehir yaşamı canlıdır. Birçok eğlence mekanı bulunmaktadır.
  • Saymalı Taş adıyla bilinen dağın tepesinde on binlerce kaya resmi yer almaktadır. (Hngi amaçla ve neden yapıldığı hala sırrını korumaktadır.)
  • Dünyanın en uzun destanlarından birisi olan ve hala dünyada devam eden tek destan olarak da bilinen Manas Destanı Kırgızlara aittir. Günümüzde hala yazımı devam eden Manas Destanı, Manasçılık mesleğini de hala yaşatır.
  • Er-Tüştük destanıda yine aynı şekilde kırgızlara aittir.
  • Türk topluluklarına baktığımızda İslamiyeti en geç kabul eden Türk toplulukları olduklarını görürüz.
  • Uzun bir süre Sovyet Rusya egemenliğinde kaldı. Bu dönemde gerek dinine gerekse de kültür hayatına önemli baskılar yapıldı. Kültürleri yok edilmeye çalışıldı.
  • Kırgızistan bağımsızlığını kazanmasıyla beraber özüne dönüşte büyük adımlar attı. Bağımsızlıklarından sonra bir çok cami yapıldı. (Rusların her ne kadar İslamı kötüleyen kitapları zorla okutsa da yüzlerce konferanslar düzenleyip İslamiyeti kötülese de Kırgızlar dinlerine sahip çıktı.)
  • Kırgızların büyük bir bölümünü sünni Müslüman halk oluşturur. Bunu dışında etnik yapısına bakacak olursak inançsız, Hristiyan dinine bağlı insanlarda yaşamaktadır.
  • Kırgızistan Türk dünyası içinde gelişmişlik bakımından en geri ülkelerden birisidir. Bunu da şurdan anlıyoruz ki muazzam bir misyonerlik çalışması yapılmaktadır.
  • Okur Yazar oranı oldukça yüksektir.
  • Etnik Yapı: Kırgız %73, Özbek %15, Rus %6, Diğer %6

Devamı:

  • Dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov Kırgız edebiyatının en önemli yazarlarındandır.
  • Kırgızlar 1929 yılına kadar Arap alfabesini kullandı. 1929-1940 yıları arasında Latin Alfabesi daha sonra Rus işgali ile birlikte Kiril Alfabesini kullandı.
  • Kırgızlar ve Kazaklar arasında dil olarak çok az bir fark vardır. Birbirlerini rahat bir şekilde anlayabilirler.
  • Kırgız tarihi, dili ve edebiyatına dair araştırma yapanlar arasında V. V. Barthold, V. V. Radlov, N. N. Karazin, S. K. Tınıstanov, S. E. Malov, K. K. Yudahin, B. M. Yunusaliyev, K. Karasaev, T. Ahmetov, İ. A. Batmanov, K. Tınıstanov, E. Arabayev, B. Soltonov, S. M. Abramzon, S. N. Bernştam gibi bilim adamları sayılabilir.
  • Nufusu 4.468.000’dir.
  • Başkent Bişkek’tir.
  • Rus etkisi ile dillerinde asimilasyon yaşamışlardır. Fakar günümüzde dillerini canlandırma çabası içindeler.
  • Aşağıda Kırgız Türkü şair Aktan Tınıbekov’a ait Kırgız Türkçesiyle yazılmış bir örnek metin bulunmaktadır. Şiirin Türkiye Türkçesindeki karşılığı alt kısımdadır.

KIRGIZSTAN

(Kırgız Türkçesiyle)

Ay carkırap baiınan,
Altını arbın, taiıgan,
Toonun görkemi Kırgız’da.
Kayberen çubap kıyadan,
Kıraandar uçup uyadan,
Zoonun görkemi Kırgız’da.

Kırgızcanın temel ayırıcı özelliklerinden biri Eski Türkçe söz başındaki y- sesinin c-‘ye değişmesidir: yagmur>camgır, yer>cer vb. Çeşitli ses öbeklerinin büzülmesi sonucu ortaya çıkan uzun ünlüler de bu dilin dikkat çeken ses özelliklerindendir: tag>to: “dağ”, buzagu>muzo: “buzağı” vb.

Etiketler:

Yorumlar
  1. Enes dedi ki:

    Orlekekrkrk

    Eeplekrkrke
    R
    R
    R
    Rr
    R

    1. Anonim dedi ki:

      Ne o

  2. Anonim dedi ki:

    Çok güzel maddeleri var ama çok uzun

    1. Sinem dedi ki:

      Çok sağol

      1. galip58.06.47 dedi ki:

        Rica ederiz

        1. as dedi ki:

          Sağol

        2. Helin dedi ki:

          Nesıl

    2. Anonim dedi ki:

      Hiç de bile

      1. Yav he he dedi ki:

        Dujdjdjs

    3. Btsarmy dedi ki:

      Aynen öyle

    4. Rumeysa dedi ki:

      Sende kısa kes o zaman

    5. Sana katılıyorum dedi ki:

      Sana katılıyorum

      1. Hayır dedi ki:

        Fhxtvfbrf

        Tyyy

        Bu

    6. Gcgvhctct dedi ki:

      H hvgctcrcr

  3. Yunus dedi ki:

    Aynen sana katılıyorum

  4. BİRaderim içim dedi ki:

    Başlan güzel ama yani baya uzun am teşekkürler;)

    1. Ogahahhhaha dedi ki:

      Skadalexls

    2. galip58.06.47 dedi ki:

      Kolay gelsin

    3. Hiç kimse dedi ki:

      Sus len akıllı ol

  5. Ogrenci27 dedi ki:

    Şimdi hasan hoca düşünsün

    1. galip58.06.47 dedi ki:

      🙂

    2. Eğğğğğ dedi ki:
  6. Nana dedi ki:

    Bencede çok iyi

  7. sanane dedi ki:

    ııııııııııııııııcccccccccccccccoooooooooooootttttttttttttttttttttttttttttttttttttttt

  8. çok iyi dedi ki:

    çooook cüzelmiş daaa

  9. Anonim dedi ki:

    Bencede cok guzel bilgiler

    1. galip58.06.47 dedi ki:

      teşekkürler