Özne Nedir Öznenin Çeşitleri Nelerdir

Özne Nedir Öznenin Çeşitleri Nelerdir

Bilindiği üzere bir cümlenin olabilmesi için özne ve yükleme ihtiyaç vardır. Bu yazımızda da Özne Nedir Öznenin Çeşitleri Nelerdir özneyi bulmak İçin hangi soruları sorarız kısaca değineceğiz. Gelin şimdi özne nedir buna bakalım.

Özne Nedir:

Biraz önce de ifade ettiğim gibi cümle olabilmesi için mutlaka bir yükleme ve özneye ihtiyaç vardır. Burada yapılan iş, eylem yüklem olur. Bu işi yapan ise o cümlenin öznesidir.
Özne; yüklemin bildirmiş olduğu işi yapan öğeye denir. Cümlenin Temel öğlelerinden birisidir. (Temel öğeler; özne ve yüklem)

Özne’yi bulmak İçin hangi soruları sormalıyız:

Bir cümle öğelerine ayrılırken önce yüklem bulunur. Daha sonra ise yükleme “ne, Kim” soruları sorulur. Alınan cevap özne öğesi olur.

Dikkat: Nesnenin sorusundan bir tanesi de “ne” sorusudur. Karıştırmamak İçin önce özne bulunur, daha sonra nesne bulunur.

Özne Örnekleri:

• Ahmet çarşıdan geldi. (Gelen kim? Ahmet. O halde bu cümlenin öznesi Ahmet olur.)
• Çocuklar neşe içinde okulun yolunu tuttular. ( Okulun yolunu tutan Kim? Çocuklar. O halde çocuklar kelimesi bu cümlenin öznesidir.)
• Yılmaz ve arkadaşları oyun oynamaktan geliyordu. ( Geliyordu, kim? Yılmaz ve Arkadaşları. O halde Yılmaz ve arkadaşları bu cümlenin öznesi olur.
• Karınca sırtında ağır bir yükle yanımızdan geçti. ( Geçti yüklem. Geçen kim? Karınca. Soruya cevap verdiği için bu cümlenin öznesi karınca olur.)

Dikkat: Özne söz veya söz grubu olabilir. Yani özne işin tamlaması ya da sıfat olabilir. Cümlenin öğelerine ayırırken tamlamalar varsa tek öğe olarak alınır.

• Çocuğun babası bugün bize gelecek. ( Gelecek olan kim? Çocuğun babası. İsim tamlaması olduğu İçin çocuğun babası tamlamasını birlikte özne olarak alırız.)
• Küçük çocuk bir köşede bir şeylerle uğraşıyordu. (Uğraşıyordu yüklem. Uğraşan kim? Küçük çocuk. Burada “küçük çocuk” sıfat tamlaması olduğu İçin ayırmadan birlikte özne olarak kullanırız.)

Özne Türleri Nelerdir:

Özneler üçe ayrılır.

• Açık özne (Gerçek Özne)
• Gizli özne
• Sözde özne

Gerçek Özne Nedir: Eylemin bildirdiği eylemi gerçekleştirenin cümlede açık bir şekilde verildiği öznelere denir.

• Yasemin ödevini sormak İçin yanımıza geldi. ( Geldi yüklem. Gelen kim? Yasemin. Görüldüğü gibi cümlede gelme eylemini yapan kişi açık bir şekilde verilmiştir. Bu nedenle bu cümlenin öznesi gerçek öznedir.
• Çocuk ağacın dalına tırmandı. (Çocuk)
• Sibel ve Hülya koşarak dışarı çıktılar. (Sibel ve Hülya)

Gizli Özne Nedir: Cümle içerisinde sözcük olarak bulunmaz. Yüklemin aldığı ekten bulduğumuz öznelerdir.

• Bugün yanımıza geldi. ( Gelen ki? Bu sorunun cevabı cümlede açık olarak verilmemiş. Ama “o” cevabını alabiliriz.)
• Çocukları çok özledim. (Özleyen kim? Ben-Gizli özne)

Sözde Özne Nedir: Cümlede işin kim tarafından yapıldığı belli olmayan cümlelerde işten etkilenen varlık özne olur. Buna sözde özne denir. Sözde öznede “bir başkası tarafından yapılma” anlamı vardır.

• Duvarlar bir güzel boyandı. (Boyandı yüklem. Boyanan ne/kim ? Duvarlar. Peki duvarlar kendi kendine boylanabilir mi? Burada başkası tarafından yapılma anlamı olduğundan sözde özne olur.)
• Kaldırımlar bugün her yere döşendi. (Döşendi yüklem. Döşenen ne/kim?  Kaldırımlar. Burada kaldırımlar kendi kendine mi döşendi. Bir başkası tarafından döşendi. Sözde özne olur.
• Ağaçlar yerinden söküldü.
• Duvarlar bugün örüldü.

İsim Fiiller İle İlgili Online Test (Fiilimsiler )