Değerler Eğitimi

Fiilimsiler Konu Anlatımı Kısaca, Fiilimsi Örnekleri

Fiilimsiler Konu Anlatımı Kısaca

Fiilimsiler Konu Anlatımı Kısaca;

Fiilimsiler; fiil kök ve gövdelerine gelerek türeyen, cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde kullanılan sözcüklerdir.Fiilimsiler üçe ayrılır;

  • İsim Fiil
  • Sıfat Fiil
  • Zarf Fiil

İsim Fiil;

Fiillere getirilen “-ma / -me, -mak / -mek, -ış / -iş / -uş / – üş” ekleriyle yapılır. Bu ekler fillere gelerek onları cümle içinde “isim” yaparlar.

  • Gülüşün huzur verir. (Gül (Fiil Kökü) +üş (İsim Fiil Eki)= İsim Fiilimsi Koşmak insanı zinde tutar. (-mak isim fiil eki kullanılmış)
  • Susmayı dene istersen. (-ma isim fiil eki kullanılmış)

Dikkat: Türkçede iki türlü -ma, -me eki vardır. İsim fiil eki olan -ma, -me ile olumsuzluk eki olan -ma, -me karıştırılmamalı. Olumsuzluk eki mi yoksa isim fiil eki mi olduğunu anlama yöntemi basit. Kelimeyi olumsuz yapabiliyorsanız isim fiilimsidir.

  • Susmayı bir dene istersen. ( Susmamayı- Bu şekilde olumsuzlaştırabiliyorsanız isim fiil eki vardır.)

Dikkat: Bazı sözcükler isim fiil eki almış olmasına rağmen, zamanla kalıplaşarak bir varlığın veya kavramın adı haline gelir. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmezler.

  • Dondurma,
  • Dolma,
  • Sarma
  • Danışma

Sıfat Fiil;

Fiillere kök ve gövdelerine getirilen “-an (-en), -ası (-esi), -maz (-mez), -ar (-er / -ır / -ir / -r), -dik (-dik / -duk /-dük), -acak (-ecek),
-mış (- miş / -muş / -müş)” ekleriyle yapılır.

  • Tanıdık insanlar gördüm. ( Tanı (Fiil Kökü) +dık (Sıfat Fiil Eki)= Sıfat
    Fiilimsi
  • Ağlayan gözler gördüm. (-an sıfat fiil eki kullanmış)
  • Görülesi yerleri gezdim. (-esi sıfat fiil eki kullanmış)
  • Bitmiş konuları tekrar etti. (-miş sıfat fiil eki kullanmış)

Dikkat: Zaman eki olan -mış, -miş ile sıfat fiil eki olan -mış, -miş karıştırılmamalı. Zaman eki mi yoksa Fiilimsi eki mi olduğunu anlamanın yöntemleri şunlardır:

  • Zaman ekleri fiillere gelir ve hala kelime fiil özelliğini korur. Çünkü zaman ekleri çekim ekidir. Fakat Fiilimsi ekleri fiile gelerek onları isimleştirir. Yani yapım ekidir.
  • Sıfat fiil eki olan -mış, -miş eki alan kelime cümlede aynı zaman da sıfat görevinde kullanılır. Zaman eki mi yoksa Fiilimsi eki mi olduğunu anlamanın bir başka yöntemi ise -mış, -miş yerine başka bir zaman eki koyun. Cümlenin anlamında büyük bir değişim olmazsa zaman ekidir.

DİKKAT !!!: Bazı sözcükler, sıfat-fiil eklerini alarak kalıcı isim olur. Fiilimsi özelliğini kaybeder.
Yakacak, Dolmuş

DİKKAT !!!:
Sıfat – fiiller niteledikleri isim düştüğünde onun yerine geçerek bir isim gibi kullanılırlar yani adlaşırlar. Sıfat-fiiller adlaşmış olsa dahi fiilimsi sayılırlar.

  • Seven insan özler
    Sevenler özler. (Dikkat ediyorsanız ikinci cümlede insanlar kelimesi düşerek sıfatın isim bölümü yazılmamıştır bu durumda sıfat tek başına kullanıldığı için adlaşmıştır fakat fiilimsi özelliği hala devam etmektedir.

Zarf Fiil (Bağ Fiil):

Fiillere kök ve gövdelerine getirilen “-ken, -alı (-eli), -madan (-meden), -ince (- ınca / -unca / -ünce), -ip (-ıp / -up / -üp),
-arak (-erek), – dıkça (-dikçe / -dukça / -dükçe / -tıkça /-tikçe / tukça / – tükçe), -e… -e (-a… -a), -r… –maz (-r… -mez), -casına (- cesine), -meksizin (-maksızın), -dığında (-diğinde / – duğunda / -düğünde / -tığında / -tiğinde / -tuğunda / – tüğünde)” ekleriyle oluşturulan sözcüklerdir.

  • Koşarak yanımızdan gitti. ( Koş (Fiil kökü) + -arak zarf fiil eki= Zarf Fiilimsi)
  • Yanımızdan kaçıp gitti. (-ıp zarf fiil eki) Tanıdıkça seveceksiniz. ( -dıkça)
  • Gelir gelmez odasına geçti. (r ……mez)

DİKKAT: Zarf fiiller cümlede bağlama, zaman, durum ve sebep ilişkileri kurarlar.

  • Ağlayarak arabaya bindi. (Nasıl bindi? Ağlayarak- Durum)
  • Gelince görüşürüz. ( Ne zaman görüşürüz, Gelince- Zaman)

Fiilimsiler Çözerken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

  • Fiilimsiler kip eki almazlar.
  • Fiilimsiler isim soylu sözcükler oldukları için ek fiil alarak yüklem olurlar.
    Sıfat fiiller cümlede sıfat ya da anlaşmış sıfat olarak kullanılırken zarf fiiller ise cümlede zarf görevinde kullanılır.
  • Zarf Fiilimsilerden sonra noktalı virgül kullanılmaz.

Değerler Eğitimi
Basit Türemiş Birleşik Sözcükler ve Örnekleri

Etiketler:

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.