Değerler Eğitimi

Atasözleri ve Deyimler, Atasözleri ve Deyim Örnekleri

Atasözleri ve Deyimler, Atasözleri ve Deyim Örnekleri

Atasözleri ve Deyimler, Atasözleri ve Deyim Örnekleri

Atasözleri:

Uzun gözlem ve deneyimler sonucu oluşmuş, bilgi ve öğüt veren kalıplaşmış söz gruplarına atasözü denir.

Atasözlerinin Özellikleri:

  • Atasözlerinin söyleyeni belli değildir. Başka bir ifadeyle anonimdir.
  • Kalıplaşmış sözlerdir. (Atasözündeki hiçbir sözcük eş anlamlısı ile dahi değiştirilemez.)
  • Atasözlerinin genelinde mecazlı bir söyleyiş vardır.
  • Gerçek anlamı ön planda olan atasözleride vardır.
  • Bazı atasözleri aynı veya yakın anlamlıdır.
    Körle yatan şaşı kalkar.
    Üzüm üzüme baka baka kararır.
    (Yukarıdaki iki atasözünde de kişilerin birbirinden etkilenebileceği vurgulanmaktadır.
  • Atasözlerinin bazıları zıt anlamlıdır.
    Fazla mal göz çıkarmaz.
    Azıcık aşım, kaygısız başım.
    (Yukarıdaki atasözlerinde birinde fazla malın önemi vurgulanırken diğer atasözünde ise tam tersi olarak fazla malın gerek olmadığı vurgulanıyor.)

 Örnek Atasözleri ve Anlamları:

  • Denize düşen yılana sarılır:
    Zor ve sıkıntılı bir durumda kaldığımızda , çaresiz olduğumuzda sevmediğimiz kişilerden, dusmanimizdan bile yardım isteriz.
  • Dikensiz gül olmaz:
    Beğendiğiniz, güzel olan şeylere ulaşmak istiyorsak zorluklara katlanmaliyiz. Güzel olan her şeye sahip olmanin illa zor bir yanı vardir.
  • Et tırnaktan ayrılmaz:
    Aile arasında çıkan tartışmalar, anlaşmazlık ne olursa olsun onlara kardeşliklerini, akrabaliklarini unutturmaz, hep beraber olurlar.
  • Gönül kimi severse güzel odur:
    Güzellik göreceli bir kavramdır. Birine güzel görünen bir kişi diğerine güzel görünmeye bilir. Bu nedenle Gönül kimi seviyorsa onun için güzel odur.
  • Irmaktan gecerken at değiştirilmez:
    Bir işe başladıktan sonra sıkıntılı bir anda ne ekip başı, ne ekiptekiler hiçbiri değiştirilmez.
  • Hazıra dağ dayanmaz:
    Elimizdeki maddiyat ne kadar çok olursa olsun çalışmazsak elimizdekini yersek, elimizdeki para bir gün biter. Onun için hazıra güvenmeden çalışmaya devam edelim.
  • Zahmetsiz rahmet olmaz:
    Zorluk yaşamadan, sıkıntı çekmeden iyi ve güzel isler başarılamaz.

Deyimler:

Bir olayı, durumu ve kavramı daha etkileyici anlatmak için en az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan ve çoğu zaman gerçek anlamdan uzaklaşıp kendine özgü anlam kazanan kelime gruplarıdır. Anlattıklarımızı ilgi çekici hâle getirir. Kısa bir şekilde anlatmış oluruz.

Deyimlerin Özellikleri:

  • Deyimlerde atasözleri gibi kalıplaşmış sözlerdir.
  • Kaliplaşmış sözler olduğundan sözcüklerin yerine eş anlamlıları dahi getirilemez. Sözcüklerin yerleri kesinlikle değiştirilemez.
    Suratından düşen bin parça (Yanlış)
    Yüzünden düşen bin parça (Doğru)
  • Deyimler şahsa ve zamana göre cümle içinde çekimlenebilir.
    Öğretmenin gözüne girdim. (Ben)
    Öğretmenin gözüne girdik. (Biz)
  • Deyimler genellikle mecaz anlamlıdır.
    Gerçek anlamlı olanlar da vardır.
  • Ders verme amacı gütmezler.
    Sözcük grubu ya da cümle şeklinde bulunabilir.

Örnek Deyimler ve Anlamları:

Şeytana uymak:
Doğru yoldan sapıp kötü işlere bulaşmak, yönelmek.
Ucu Dokunmak:
Bir şeyin sonucundan, zarar görmek.
Üstüne Atmak:
Var olan bir suçu başkasına yüklemek, iftira etmek.
Üstüne Titremek:
Çok ilgilenmek, çok korumak, zarar gelmesin diye aşırı ilgi
Yan Çizmek:
Verdiği sözden dönmek, bir işi yapmaktan vazgeçmek.

Atasözleri ve Deyimlerin Ortak Özellikleri:

  • İkisi de anonimdir. Yani söylenyeni belli değildir.
  • İkisi de kısa ve özlü sözlerdir.
  • Kalıplaşmış sözlerdir.
  • Çoğunlukla mecaz anlam taşırlar

Atasözleri ve Deyimlerin Farkı:

  • Atasözleri cümle şeklindedir. Deyimler ise genellikle söz grubu şeklindedir.
  • Atasözleri deneyimler sonucu oluştuğundan tüm zamanlar ve herkes için geçerlidir. Deyimler ise anlık durumlar veya kişiler için geçerlidir.
  • Atasözleri topluma öğüt/ders verir. Fakat deyimlerin ders verme amacı yoktur.

Değerler Eğitimi

SÖZCÜKTE ANLAMLA İLGİLİ DİĞER KONULAR

Eş anlamlı Sözcükler Eş Sesli Sözcükler Zıt Anlamlı (SÖZCÜKTE ANLAM 2)

Gerçek Anlam Mecaz Anlam Terim Anlam (SÖZCÜKTE ANLAM 1)

Nitel ve Nicel Anlamlı Sözcükler, Sözcükte Anlam (SÖZCÜKTE ANLAM 4)

Öznel Nesnel Anlatım Konu Anlatımı(SÖZCÜKTE ANLAM 3)

Genel ve Özel Anlamlı Cümleler, Konu Anlatımı(SÖZCÜKTE ANLAM 5)

Etiketler:

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.