Divan Şiirinin Özellikleri Maddeler Halinde

Divan Şiirinin Özellikleri Maddeler Halinde

Divan Şiirinin Özellikleri Maddeler Halinde;

1) İlk divan şairi, dindışı şiirler yazan “Hoca Dehhani” dir.

2) Hoca Dehhani, divan şiirinin Anadolu’daki kurucusu kabul edilir.

3) İlk divan şairleri, şiirlerinde ağırlıklı olarak Türkçeyi

4) Kullanmışlar; ancak 16.yy.dan sonra Osmanlıca (Arapça Farsça- Türkçe karışımı yapay bir dil) ad verilen ağır bir dil kullanmışlardır.

5) Ağırlıklı olarak aruz ölçüsü kullanılmıştır. Bunun yanında Nedim, Âşık Paşa, Şeyh Galip gibi şairlerin hece ölçüsüyle şiir denemeleri olmuştur.

6) Ana nazım birimi beyittir. Divan şiiri, beyit esasına dayalıdır. Bentlerle yazılanlar da vardır.

7) Divan şirinde şiir, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazılır. Divan şiirinde şiir, bir nazım biçimiyle adlandırılır. Arap ve İran edebiyatlarından aynen alınmış gazel, kaside, mesnevi, rubai nazım şekilleri (biçimleri) kullanılmıştır. Sadece “şarkı” ve “tuyuğ” nazım şekilleri, Türk divan şairlerince geliştirilmiş ve edebiyatımıza kazandırılmıştır. Bu nazım şekilleri süreç için de kendi şiir geleneklerini  (gazel yazma geleneği, kaside yazma geleneği… ) oluşturmuştur.

8) Genellikle tam ve zengin kafiye kullanılmış ahenge önem verildiğinden dolayı rediflere de yer verilmiştir. “Göz için uyak” anlayışı benimsenmiştir. Divan şiirinde ses ile imparatorluk yapma arasında ilişki vardır.

9) Divan şiirinde her beyit veya bent kendi içinde bir bütündür. Şiirde her beyit veya bent, anlamca diğer beyitlerden veya bentlerden bağımsızdır. Yani bütün güzelliği değil “parça güzelliği” esas alınmıştır.

10) Divan şiirinde ortak imgeler kullanılır, bu ortak imgelere mazmun denir. Sanatçılar, “mazmun” (kalıpsöz) adı verilen kalıplaşmış dolaylı söz kalıplarıyla ve ortak benzetmelerle duygu, düşünce ve hayallerini dile getirmişlerdir.

Divan Şiirinin Özellikleri Maddeler Halinde devamı;

Mazmun: Belli bir kavramı düşündürüp çağrıştıran, genellikle açık istiare ve telmih söz sanatlarından yararlanılarak oluşturulan kalıplaşmış kelimelerdir. Mazmun, modern şiirdeki imgenin divan şiirindeki karşılığıdır. Bir mazmun, divan şiirini bilen herkese aynı şeyleri çağrıştırır. Divan şiirindeki mazmunların çok önemli bölümü, sevgililerin özelliklerinin anlatılması için kullanılmıştır.

Örnek: Gül: Sevgilinin yüzü ve yanağı (rengi dolayısıyla) Servi: Sevgilinin boyu                           İnci: Sevgilinin dişi

11) Şiirde birimler, ses ve anlam kaynaşmasından oluşur. Şiiri meydana getiren birimlerin ortak paydası temadır. Divan şiirinde birimler, ortak bir tema etrafında birleşerek şiiri oluşturur. Divan şiirinde ağırlıklı olarak bireysel temalar (İnsan aşkı, içki, eğlence, sevgili vb.) işlenmiştir. Dini ve toplumsal temalara az yer verilmiştir. Divan şiirinde temalar; imgeler; dini söyleyiş ve kelimelerle geliştirilir.

12) Sanat için sanat anlayışı egemendir. Söz güzelliği amaçlanmıştır. Bunun için konu, geri plandadır. Konudan çok, konunun işleniş biçimine önem verilmiştir. Yeni konular bulma yerine var olan konularda daha güzel yazma çabasına girmişlerdir. Bu yönüyle divan şiiri hem konu hem de biçimce özgün değil taklide dayalıdır.

13) Divan şiiri, somut ve gerçekçi değil hayalidir. Konular, soyut olarak ele alınır. Gerçek hayat sahnelerine pek yer verilmez. Sanatçıların insandan kopuk, soyut ve hayali şiir dünyaları vardır.

14) Divan şiiri, halktan kopuktur. Saray çevresi ve medreselilerin oluşturduğu bir edebiyattır.

15) Divan şiiri, varlığını 13.yy.dan 19.yy. ortalarına kadar sürdürmüştür.

16) Divan şiiri, kendine özgü bir zevk ve anlayışların hâkim olduğu bir ortamda oluşmuştur. Bu ortam, İslami öğelerle saltanat anlayışının bir arada düşünüldüğü Osmanlı devletindeki “saray” çevresidir.

17) Divan şiiri geleneğindeki şairlerin hemen hepsi, Türkçenin yanı sıra Arapça ve Farsçayı da bu dillerde güzel şiirler yazacak kadar iyi bilen, eğitimli kişilerdir.

18) Divan şiiri, kuralcı ve biçimci bir şiir geleneğidir.

19) Divan şiiri yan anlam bakımından zengindir. Kelimeler ağırlıklı olarak ilk anlam dışında kullanılır. Divan şiirinde süslü anlatıma, söz sanatlarına, mecazlı anlatıma sıkça yer verilmiş; söyleyiş güzelliğinin yakalanmasına çalışılmıştır. Bunlar, sanatçıyı usta kılan önemli unsurlardandır.

20) Divan şiirinin en önemli kaynaklan Arap ve Fars mitolojileri, bu milletlerin halk hikâyeleri ve edebiyat birikimleridir. Bunların yanında peygamber ve evliya hikâyeleri, Kur’an, hadis ve tasavvuf da bazı şairlere kaynaklık etmiştir.

Divan Şiirinin  Özellikleri ve Divan Şiiri

Kaside Nedir, Kasidenin Özellikleri

değerler eğitimi