Değerler Eğitimi

Deyim Nedir, Deyimlerin Özellikleri Nelerdir

Deyim Nedir, Deyimlerin Özellikleri Nelerdir

Deyim Nedir, Deyimlerin Özellikleri Nelerdir

Bir kavramı, bir durumu karşılamak ve bunu ilgi çekici bir anlatım ortaya koymak üzere birden fazla sözcüğün, gerçek anlamı dışına çıkıp, kalıplaşmasıyla oluşan söz öbeğine deyim denir.

Deyimlerin Genel Özellikleri

1) Deyimler anlam itibariyle kalıplaşmış sözlerdir. Bir deyimde yer alan kelimelerin herhangi birinin yerine, aynı anlamı taşısa bile, bir başka kelime getirilemez, ayrıca asla deyimlerin söz sırası da değiştirilemez. Değiştirilirse anlatım bozukluğuna sebebiyet vermiş olur.

Örnek

  • Ayıkla pirincin taşını.   Ayıkla bulgurun taşını.(!) (Bu deyimde pirinç kalıplaşmış ifadedir, pirinç yerine bulgur veya başka bir şey kullanılamaz.
  • Tut kelin perçeminden.  Kelin perçeminden tut.(!) (Bu deyimde tut ki diye başlar söz dizimi değiştirilemez.)

2) Deyimler verilmek istenilen manayıi mesajı kısa ve etkili bir şekilde, akılda kalıcı olarak iletmeye çalışırlar.

  • Kılı kırk yarmak
  • Körler mahallesinde ayna satmak
  • Ölme eşeğim ölme yaza yonca bitecek. Suya götürüp susuz getirmek

3) Tek sözcükle deyim olmaz. Deyim olabilmesi için  en az iki sözcüğe ihtiyaç vardır.

4) Deyimler, bir kavramı ya da bir durumu karşılamak amacıyla  bulunmuş kalıp ifadelerdir. Genel manada bir yargı belirtmezler; zaten bu yönleriyle de atasözlerinden kolayca ayrılırlar.

5) Deyimlerin hemen hemen hepsinde kavram ve durumlar mecaz olarak anlatılır.

  • Abayı yakmak ( Aba yani kıyafeti gerçek manada yakmıyor, kastedilen birine gönlünü kaptırmak, mecaz anlamda kullanılmış.)
  • Danışıklı dövüş (Gerçekten dövüşme olmuyor, aynı söylemi kullanıyor, aralarında anlaşılmış bir durumu sergiliyorlar manasında, mecaz olarak kullanılmış.)
  • Bir taşla iki kuş vurmak (Gerçekten taşla iki kuş vurmuyor, Burda kastedilen bir şey yaparak iki işi birden çözmek, mecazlı kullanım.)
  • Buluttan nem kapmak ( Gerçekten havadaki buluttan nem almıyor, her şeyden kendine pay çıkarıyor manasında mecazlı kullanılmış)

6) Bazı deyimlerin birden fazla (çok anlamlılık) anlamı vardır.

İdare etmek:

  • Tutumlu davranmak
  • Yetmek, yetişmek, elvermek
  • Hoş görmek
  • Örtbas etmek, görmezden gelmek

Göz yummamak:

  • Hiç uyumamak
  • Hoşgörü göstermemek

Hava almak:

  • Dışarıya çıkıp temiz havada dolaşmak.
  • Beklediği şeyi elde edememek

7) Deyimlerin çoğu fiil biçimindedir ve cümle içerisinde diğer fiiller gibi kullanılabilirler.

  • Etekleri zil çalmak —-Etekleri zil çalıyor.
  • Burun kıvırmak—-Kardeşine burun kıvırmış.
  • Damarına basmak—-Onun damarına basma.

8) Deyimlerin de eş ve karşıt anlamlıları vardır.

Eş anlamlı deyimler:

  • Baş göz olmak—- Dünya evine girmek —-Yuva kurmak
  • Burun kıvırmak—- Dudak bükmek —-Omuz silkmek
  • Ağzını bıçak açmamak —–Ağız dil vermemek—–Dut yemiş bülbüle dönmek
  • Ciğeri dağlanmak—–İç çekmek—–İçi kan ağlamak

Karşıt anlamlı deyimler:

Çenesi düşmek—–Ağzını bıçak açmamak

Göze girmek——- Gözden düşmek

DEYİMLER ARŞİVİ, TESTLER, ÇALIŞMA KAĞITLARI, TARAMA, SLAYT, KARİKATÜR İNDİRRRRRRRRRRR

Sık Kullanılan Deyimler ve Anlamları yazısı İçin   TIKLAYINIZZZZZZZZZZZZZZZ

Deyimler ve açıklamaları yazısı için TIKLAYINIZZZZZZZZZZZZZZZZ

Deyim Nedir

Değerler Eğitimi

Deyim

Etiketler:

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.